زین الدین زیدان بدترین لحظات خود به عنوان یک مربی را ثبت کرده. کفه ترازو به ضررش است و فعلا در هیچ کدام از معیارهای یک مربی موفق نمره قبولی را به دست نیاورده . اگر بخواهیم سرسری و کلی به ماجرا بنگریم، سه معیار برای ارزیابی موفق بودن یا نبودن یک مربی وجود دارد: 1- نتیجه گرایی 2- بازی زیبا 3- پرورش استعدادها.

نتیجه گرایی موضوع بسیار روشنی است. روشن ترین مصداق در این زمینه سیمئونه است که در دوران مربیگری خود با حداقل اختلاف، بازیها را برده و حالا نیز یکی از سه مربی پردرآمد دنیاست. مربیانی که به حدی خوب نتیجه می گیرند که بقیه معیارها برایشان قابل ارزیابی نیست. برخی مربیان هم بیش از یک ویژگی را دارند. به طور مثال سالها فرگوسن هر سه معیار را به بهترین نحو داشت و به همین خاطر به یکی از بهترین مربیان دنیا تبدیل شد. مربیان دیگری نظیر ونگر و بیلسا نیز شاید مربیان پرجام و پرافتخاری به شمار نروند اما در دو معیار دیگر درخشان هستند. اما در مورد زیدان چه می توان گفت؟ بهتر است که برای بررسی بهتر زیدان دوره اولش در رئال (به مدت دو سال و نیم) و دوره دومش (یک سال و 11 ماه) را به طرز جداگانه ای مقایسه کنیم. در حقیقت همیشه یکی از سوالات منتقدان زیدان از آغاز دوره دومش این بوده:”آیا زیدان بدون رونالدو هم موفق می شود؟” پاسخ این سوال را می توان در مقایسه دو دوره زیدان پیدا کرد.

دوره اول زیدان: زیزو از نظر نتیجه گرایی در دوره اولش کمال مطلق بود. کسب 9 جام در کمتر از سه سال یک شاهکار بی نظیر است. او در هر کدام از سه فصلش حداقل یک جام بزرگ (چمپیونزلیگ) را برد و به همین خاطر مورد تحسین قرار گرفت. از نظر بازی زیبا، فصل اول نمره مردودی نگرفت اما بازیهای تیم چشم نواز نبود. فصل دوم زیدان کامل ترین فصل دوره مربیگری او بود که بازیهای تیم درخشان بودند. رئال در فینال لیگ قهرمانان مقابل یووه یکی از زیباترین و چشم نوازترین بازیهای تاریخش را داشت. سبک بازی زیدان بر مبنای ضدحملات سرعتی و آتشین بود که سرعت چهره هایی نظیر مارسلو و کارواخال در جناحین هم کمک می کرد تا این روش به نتیجه برسد. از نظر پرورش استعدادها به جز آسنسیو چهره دیگری به تیم معرفی نشد و به همین خاطر می توان گفت که زیدان هرگز مربی بازیکن سازی نبوده است. فصل سوم دوره اول زیدان شبیه ترین فصل به دوره دومش بود. تیم به تعداد انگشت شماری بازی خوب داشت که همان معدود بازیها به قهرمانی اروپا منجر شد.
نتیجه گیری از دوره اول زیدان: نتیجه گرایی 10 از 10، بازی زیبا 7 از 10، پرورش استعدادها 1 از 10

دوره دوم زیدان: زیدان در دوره دوم خود تا کنون از هشت جام ممکن (دو سوپرجام، دو لالیگا، دو کوپا و دو لیگ قهرمانان) چهار تا را به صورت قطعی از دست داده، دو تا را برده (لالیگا و سوپرجام فصل قبل) و تکلیف دو تا هم نامشخص است. اگر زیدان بتواند حداقل یکی از دو جام باقی مانده تا پایان فصل را بگیرد، از این حیث شاید نمره قبولی بگیرد اما قطعا عملکردش به درخشانی دوره اولش نیست که البته با مقایسه ابزار موجود در دو دوره (رفتن رونالدو، افزایش سن بازیکنانی نظیر مودریچ، کاسمیرو، واران و افزایش ضریب اشتباهاتشان و …) زیدان باعث می شود که حتی با کاهش درصد جامها نیز بتوان عملکرد زیدان را در صورت دستیابی به جام در این فصل مورد قبول دانست. از نظر بازی زیبا در دوره دوم زیدان چیزی نمی توان گفت. تعداد بازیهای زیبای تیم در دو سال اخیر به سختی به تعداد انگشتان دست می رسد. از نظر پرورش استعدادها نیز هر چند که می توان به صورت ویژه به فدریکو والورده در فصل گذشته اشاره کرد اما ستاره بخت هافبک اروگوئه ای در این فصل افول کرده و کمرنگ شده است. رفتن یوویچ به اینتراخت و پایان کار اودگارد نشان می دهد که زیدان از این حیث قطعا هیچ نمره ای نمی گیرد!
نتیجه گیری از دوره دوم زیدان: نتیجه گرایی 5 از 10، بازی زیبا 3 از 10 ، پرورش استعدادها 0 از 10.

با بررسی دوره اول و دوم زیدان باید گفت که تنها دلیل اخراج نشدن این مربی  خاطرات دوره اولش است چرا که در دوره دوم چیزی برای ارائه نداشته . مزیت اصلی او در دوره اولش مربوط به نتیجه گرایی بود که در دوره دومش آن را از دست داده . اما بدتر از همه مربوط به اشتباهات مرگ بار زیدان در نقل و انتقالات است. یوویچ، هازارد، رودریگو گوئس، اودگارد و … که با نظر مستقیم او جذب شدند، هیچ نقشی در تیم ندارند و مندی هم صرفا به خاطر ضعف مارسلو است که در تیم جا افتاده در حالی که رگیلون می توانست در تیم بماند و حتی بهتر از بازیکن فرانسوی باشد. اشتباه در فروش مارکوس یورنته دیگر اشتباه بزرگ زیدان بوده است. بازیکنی که در اتلتیکو فوق العاده کار کرده و درخشیده. بحران کرونا، نداشتن ستاره، عملکرد ناامیدکننده بازیکنان گرانقیمت مثل هازارد و … می تواند توجیهی برای نتایج ضعیف باشد اما نمره مردودی زیدان در دو معیار دیگر یعنی بازی زیبا و پرورش استعدادها دیگر جایی برای دفاع باقی نمی گذارد. زیدان به عنوان یک بازیکن بزرگ و یک مربی درخشان در دوره اولش در یادها خواهد ماند اما دوره دومش جایی برای دفاع ندارد. برای رئال مادریدی که نایب قهرمانی هم کافی نیست، چنین نتایج ضعیفی در کنار بازیهای بی کیفیت و ناکامی در پرورش استعدادها جای بحثی باقی نمی گذارد.

سید حجت